بازی درمانی اضطراب کودکان را چگونه کاهش می دهد؟

اضطراب یکی از شایع ترین اختلالات در کودکان است که بیش از ۱۰ درصد از افراد زیر ۱۸ سال را تحت تاثیر قرار میدهد. متأسفانه، این موضوع میتواند بر روی شادی(که کودک) بسیار به آن نیاز دارد، تاثیر بگذارد. خبر خوب این است که بازی درمانی کودک محور، به همراه مشاوره والدین، میتواند برای کاهش و حتی رفع اضطراب دوران کودکی معجزه کند!

بازی درمانی چگونه کار میکند؟

غالباً اضطراب در کودکان زمانی ایجاد می شود که کودک، به دلیل برخی عوامل استرس زا در زندگی، احساس شرم کرده و عزت نفس خود را پایین می بیند. اینگونه احساسات و افکار ممکن است برخی از کودکان را به سمت کمال گرایی سوق دهد؛ جایی که کودک نسبت به خودش احساس بدی دارد و سعی میکند با ایجاد فشارهای خودخواسته خود را از این احساسات نجات دهد تا عملکرد بسیار خوبی داشته باشد؛ عملکرد شگفت انگیزی داشته باشد یا خروجی تقریباً کاملی داشته باشد. مکانیسم روانشناختی زیربنای این است که کودک دلایل زیر را مطرح می کند: “احساس بدی نسبت به خودم دارم که غیرقابل تحمل است و من برای درمان آن احساس درماندگی میکنم. برای رفع آن چه کاری میتوانم انجام دهم؟ میدانم، من پسر بسیار خوبی خواهم بود، برای انجام کارهای شگفت انگیز بسیار تلاش خواهم کرد و سپس آنقدر موفق خواهم شد و آنقدر افتخار خواهم کرد که به طور خودکار و لزوماً احساس خوبی در مورد خودم خواهم داشت!

“مطمئناً دیگر احساس بدی یا شرمندگی نخواهم داشت”. در این راستا ما پیدایش کمال گرایی را مییابیم. مشکل این است که چنین استراتژی ای هرگز نمیتواند موثر واقع شود، زیرا دستاوردهای بیرونی عینی، هر چقدر هم بزرگ باشد، نمیتواند علت و انگیزه عزت نفس پایین او را خنثی کند. بنابراین اغلب حتی پس از انجام کارهای زیاد، کودک هنوز احساس بدی دارد، و سپس تصمیم میگیرد که حتی بیشتر به سمت کمال تلاش کند. این میتواند اضطراب زیادی ایجاد کند زیرا به هر حال، عملکرد کامل غیرممکن است و کودک به طور حتم تقریباً همیشه از اهداف مورد نظر خود کوتاه می آید؛ و طبیعتا ترس زیادی از شکست ایجاد میکند. علاوه بر این، متأسفانه در زندگی خود مورد انتقاد قرارگرفته و احساس میکنند باید همه چیز را بی نقص بدست آورند تا خود را از هرگونه انتقاد احتمالی خارج کنند. این فشار نیز باعث ایجاد اضطراب میشود.

یکی دیگر از دلایل شایع اضطراب، ترس از توبیخ و عدم تایید بزرگسالان در زندگی کودک است. کودکان در مقایسه با بزرگسالان احساسی کوچکی و ناتوانی میکنند و از ترس سرزنش، مخالفت و انتقاد، دچار لرزش و پژمردگی میشوند. برخی از کودکان دائماً نگران عدم تأیید کافی و اجتناب از سرزنش هستند و این اضطراب، دائما به آنها احساس ناتوانی می دهد. گاهی اوقات کودکان یاد میگیرند که مضطرب باشند ، زیرا فکر میکنند افراد مهم همیشه در زندگی احساس اضطراب میکنند و آنها نیز آن را یاد میگیرند.

بازی درمانی برای کاهش اضطراب کودکان چه میکند؟

در اتاق بازی، روانشناس تکنیک های بازی درمانی را به کودک نمیگوید؛ تقریبا کودک تمام تصمیمات خود را میگیرد و روانشناس از او پیروی میکند و برای همه احساسات، خواسته ها، تصمیمات و نیازهای ابراز شده احترام و اعتبار زیادی قائل هست. این به کودک احساس کنترل هیجان انگیز بر زندگی و سرنوشت خود را میدهد و او را به این فکر وادار می کند: “من نباید نگران این باشم که اوضاع خوب پیش نخواهد رفت. من این قدرت را دارم که اوضاع را آنطور که میخواهم و نیاز دارم پیش ببرم، تا اوضاع درست پیش برود! ” به این ترتیب ، اضطراب او بلافاصله کاهش مییابد. به عبارت دیگر، مهم نیست که کودک چه کار میکند، روانشناس او را قضاوت یا ارزیابی نمیکند، او فقط پذیرش محض از نحوه انتخاب خود برای خلق تجربه خود را بازتاب میدهد. این باعث میشود کودک فکر کند: “کارهایی که انجام میدهم خوب است، من همینطور که هستم خوب هستم.”

روانشناس مانند یک مربی ورزشی میماند. زمانی که کودک اسباب بازی را انتخاب میکند، روانشناس نیز با او هم بازی میشود و یا نحوه بازی کردن با اسباب بازی را به او یاد میدهد. همچنین به او یادآور میشود که احساسات کودک برای او بسیار مهم است. هنگامی که کودک میتواند با اسباب بازی، بازی کند، درمانگر هم مانند او احساس خوشحالی کرده و با همدیگر این خوشحالی را جشن میگیرند؛ با گذشت زمان این موضوع باعث افزایش اعتماد به نفس کودک خواهد شد. زیرا کودک پیش خود فکر میکند که من کار درستی انجام میدهم، پس نیاز نیست که نگران باشم.

بازی درمانی در کودکان و کاهش کمالگرایی

روانشناس در هنگام بازی به کودک نشان میدهد که عملکرد متوسط به اندازه یک عملکرد خوب، عالی هست و حتما نباید عملکرد کامل باشد. او طعم شادی و موفقیت را به کودک نشان میدهد. به کودک آموزش میدهد که از تک تک فعالیتهایی که میکند، چگونه لذت ببرد. چگونه موفقیتهای کوچک خود را جشن بگیرد؛ و یا چگونه به دستاوردهای خود اعتماد کند و از آنها لذت ببرد. این موضوع باعث میشود که کودک بتواند خود را بپذیرد، خود را تایید کند و به دستاوردهای هرچند کوچک خود احترام بگذارد. این امر باعث کاهش اضطراب کودک شده و او کمتر خود را مورد توبیخ قرار میدهد.

در اتاق بازی، اصلا مهم نیست که کودک چگونه بازی کند. اسباب بازی را خراب کند و یا بشکند. زیرا رفتارهای او نشان دهنده احساسات و خشم پنهان او است. روانشناس با در نظر گرفتن رفتار و احساسات کودک، به او کمک میکند که بتواند احساسات خود را بیان کند و خشم خود را مدیریت کند. بازی درمانی نه تنها اضطراب را کاهش می دهد؛ بلکه مشکلات رفتاری مانند نافرمانی، لجبازی، عصبانیت و سرپیچی را به طور کامل برطرف میکند؛ علائم ADHD و حتی افسردگی را کاهش می دهد و یک رابطه فوق العادهایی را بین والدین و کودک ایجاد میکند.